door Isabelle Rossaert

‘Home’. Dat was de opdracht: een gedicht schrijven over het idee ‘Thuis’. Ook op de website zouden die gedichten verzameld worden en ze zouden gecompileerd worden tot één lang gedicht over wat ‘Een thuis hebben’ betekent. Een gedicht voor op de gloednieuwe, én mooie, website van de PEN-Campagne Make space – celebrating discplaced writers. Twintig minuten hadden we en vermoedelijk had iedereen een even grote hekel aan de opdracht.

Het eerste wat ik kon bedenken was de badkamer uit mijn kindertijd. De geuren, de vochtige warmte. Hoe mijn broers en ik, zo onschuldig nog, daar samen een bad kregen. Hoe we daarna in warme, dikke handdoeken werden gewikkeld, de haren nog nat.

Ik schreef mijn gedicht in het Engels. Na dagen in het Engelse taalbad van de PEN-conferentie was het moeilijk dichten in mijn moedertaal.

Mijn linkerbuurvrouw, een Aziatische vrouw van ongeveer mijn leeftijd, had haar gedicht wel in haar moedertaal geschreven. Toen ze het met zachte stem voorlas, kon je de herhaling in de klanken horen. Als wiegen klonk het. Ik beeldde me in dat het over het knisperen van het houtvuur ging, waarop papaya werd gekookt.  Of over de malse armen van haar moeder. Of het buigen van bamboe.

Toen vertaalde de vrouw zo goed en zo kwaad als het kon wat ze geschreven had. Het ging over vlammen. Het ging over bloed op haar lip. Het ging over allerlei onuitspreekbare dingen. En het refrein, dat ik als een refrein had herkend, ging: Ik loop. Loop ik naar huis of weg van huis? Is het lopen mijn thuis geworden?

De vrouw, zo leerde ik, was Ma Thida, bestuurslid van PEN International. Een arts, schrijfster en politiek commentator uit Myanmar, waar ze in de jaren negentig – twintigers waren we toen allebei – vijf en een half jaar in de gevangenis zat omdat ze en actieve verdedigster was van Aung San Su Kyi, of zoals het dan volgens de aanklacht heet: ” for endangering public peace, having contact with illegal organisations, and distributing unlawful literature.” Vandaag is ze voorzitster van de Birmeese PEN.

Het zijn zo van die schokken die je krijgt. Mensen die een onverwacht en pijnlijk levensverhaal blijken te hebben. Het zijn van die momenten dat je beseft hoe gepriveligieerd wij hier in dit land zijn.

Make space: Fighting fort he right to sanctuary . Challenging xenophobia. Nurturing creativity and exchange http://www.pen-makespace.org/