2023 -2025
De Iraanse schrijfster, journaliste en mensenrechtenactiviste Narges Mohammadi werd de afgelopen jaren meermaals gearresteerd en in de gevangenis opgesloten.
In haar laatste boek, White Torture, documenteerde Mohammadi de gevangenschap van dertien vrouwen. Ze beschrijft het geweld en de miserabele leefomstandigheden in de gevangenis. Ze opent het boek met de volgende zin: ‘Ik schrijf dit voorwoord in de laatste uren van mijn medisch verlof. Zeer binnenkort zal ik gedwongen worden terug te keren naar mijn gevangenis… Deze keer werd ik schuldig bevonden vanwege het boek dat jij nu in je handen hebt.’
De Cubaanse dichteres Maria Cristina Garrido Rodriguez protesteerde op 11 juli 2021 samen met haar zus en duizenden andere Cubanen tegen de schending van de mensenrechten in Cuba. Het was een vreedzaam protest, maar Rodriguez werd gearresteerd. Op 10 maart 2022 werd ze veroordeeld tot een gevangenisstraf van zeven jaar wegens het verstoren van de openbare orde, beledigingen en verzet.
Ze verblijft in de Guatato Gevangenis en ondergaat er een wreed en onmenselijk regime. In december 2021 schreef ze in een brief vanuit de gevangenis het volgende: ‘De Staatsveiligheid straft me voor elke brief die ik schrijf, maar ik kan niet stoppen met ademen.’
De Belarussische schrijver, mensenrechtenactivist en Nobelprijswinnaar Ales Bialetski werd op 14 juli 2021 gearresteerd en sindsdien zit hij achter tralies. Hij is veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf. Het is niet de eerste keer dat Bialetski in een cel zit. Hij is een doorn in het oog van de pro-Russische regering die hem in 2011 al liet arresteren. Hij kreeg toen een gevangenisstraf van vierenhalf jaar. Na een grote campagne van PEN International kreeg hij in 2014 amnestie. Maar ondertussen zit hij dus opnieuw in de gevangenis.
Mavash Sabet is een Iraanse leerkracht en dichteres die op 31 juli 2022 werd gearresteerd door de Iraanse autoriteiten op beschuldiging van spionage. Ze werd opgesloten in de Evin-gevangenis in Teheran, waar ze eerder ook al eens een straf uitzat.
Vanuit haar cel schrijft Sabet poëzie.
De Egyptische dichter en schrijver Galal El Behairy staat bekend voor zijn kritiek op de autoriteiten. Hij werd aangehouden in maart 2018 omdat hij de songtekst Balaha geschreven had. In dit lied wordt president Sisi fel bekritiseerd. De zaak werd geseponeerd, maar El Behairy bleef gevangen vanwege zijn poëzie. Zo zou hij in zijn ongepubliceerde dichtbundel, The Finest Women on Earth, het Egypische leger beledigen.
Perhat Tursun is een Oeigoerse dichter en romanschrijver. Net als honderdduizenden andere Oeigoeren verdween hij enkele jaren geleden. Vermoedelijk werd hij opgesloten in een heropvoedingskamp. De Oeigoeren zijn een Turks-sprekende moslimminderheid in China . Sinds de jaren negentig zijn zij daar het slachtoffer van etnische zuiveringen en genocidaire praktijken onder het mom van terrorismebestrijding. De voorbije tien jaar is de Chinese repressie een versnelling hoger geschakeld. Honderdduizenden mensen zijn ‘verdwenen’; in het beste geval afgevoerd naar heropvoedingskampen.
Archief
In december 2018 maakte PEN Vlaanderen haar eerste twee ereleden bekend op de eerste editie van het event Free the Word: Ahmet Şık en Ahmet Altan, beide uit Turkije.
Hoewel deze twee Ahmets in het verleden politieke opponenten waren, kozen we er expliciet voor om hen samen erelid van PEN te maken — ons antwoord op de polarisatie in het land. Het is hoopgevend, en een blijk van grote generositeit ook, dat beide Ahmet’s erin toegestemd hebben samen erelid te zijn.
Ahmet Altan (Turkije, °1950)
Ahmet Altan is één van Turkijes meest gelezen schrijvers: hij is de auteur van vijf essaybundels en negen romans. Kenners vinden hem de beste hedendaagse romanschrijver van Turkije. Altan is ook een invloedrijke politieke opiniemaker. Hij was een van de eerste Turkse intellectuelen die de Armeense genocide erkende. In 2009 ontving Altan de Prize for the Freedom and Future of the Media door de Media Foundation of Sparkasse Leipzig. In 2011 kreeg hij de International Hrant Dink Award, in 2013 de Freedom of Thought and Expression Prize (Turkse Uitgeversvereniging) en in 2017 de Istanbul Human Rights Association Freedom of Thought and Expression Prize.
Op 23 september 2016, in de nasleep van de mislukte coup tegen president Erdoğan, werd Ahmet Altan gearresteerd. Hij werd ervan beschuldigd “subliminale boodschappen te hebben gegeven om de coupplanners aan te moedigen”. Samen met hem werden ook zijn broer Mehmet, een economist en journalist, en nog vier andere journalisten gearresteerd.
Op 11 januari 2019 oordeelde het hooggerechtshof dat de arrestatie van de Altans ongrondwettelijk was en dat ze vrijgelaten moesten worden. “Niemand zou op basis van een aantijging als deze in de cel mogen zitten”, zei de rechter. Nog diezelfde dag besliste een lager gerechtshof dit oordeel naast zich neer te leggen. De broers Altan bleven dus in de cel.
Levenslang?
Op 16 februari 2019 vond er een vonnis plaats in de rechtszaal van de Silivrigevangenis waar ook de laatste zittingen van het Cumhuriyet-proces plaatsvonden. Er waren geen sympathisanten aanwezig, de grote zaal was leeg buiten de beklaagden en de advocaten. Er was slechts één waarneemster: Sarah Clarke van PEN International.
Ahmet en Mehmet Altan werden die dag, samen met nog een derde journalist, veroordeeld tot onvoorwaardelijk levenslang met een extra zwaar gevangenisregime. Ahmets broer Mehmet werd in september vrijgelaten, Ahmet niet. Hij werd veroordeeld tot eenzame opsluiting en mocht maar een uur per dag zijn cel verlaten. Een keer om de veertien dagen mocht hij een uur bezoek ontvangen van een naast familielid en ook een uur van een advocaat.
Later in 2019 werd Ahmet Altan door het Turkse Hof van Cassatie vrijgesproken van het schenden van de grondwet, maar werd hij wel veroordeeld tot 15 jaar gevangenis voor het steunen van de Gülen-beweging. De rechters oordeelden dat hij op de hoogte was van de plannen voor de coup. Ahmets broer Mehmet Altan werd wel vrijgesproken wegens niet genoeg bewijs voor zijn betrokkenheid bij de mislukte coup in 2016.
Eindelijk …
Op woensdag 14 april 2021 vernietigde het Turkse Hof van Cassatie het laatste vonnis uit 2019. Een dag eerder had het Europees Hof voor de Rechten van de Mens al bepaald dat er geen bewijs was tegen Altan. Altan werd onmiddellijk vrijgelaten uit de gevangenis en keerde terug naar Istanbul.
Het is intussen de derde keer dat hij wordt vrijgelaten. De twee vorige keren was dat van zeer korte duur. Laten we hopen dat driemaal scheepsrecht is!
Ik zal de wereld nooit meer zien
In mei 2019 verscheen bij uitgeverij De Bezige Bij de essaybundel ‘Ik zal de wereld nooit meer zien’, waarin Altan met een bijzonder scherpe en ook poëtische blik over zijn arrestatie en het leven in de gevangenis schrijft. De bundel verscheen ook al in o.a. Spanje, Duitsland, Italië en in het VK. Voorlopig zal het niet in Turkije verschijnen.
- Lees een fragment uit ‘Ik zal de wereld nooit meer zien’.
- Lees ook dit: Terugblik boekpresentatie Ahmet Altan (9/05/2019)
- Meer info over Ahmet Altan.
- Ben je gegrepen door het verhaal van Altan en wil je de auteur persoonlijk aanschrijven? Dat kan! Mail naar: ahmetaltanmehmetaltan@gmail.com.
Ahmet Şık (Turkije, °1970)
Ahmet Şık is een bekroonde Turkse onderzoeksjournalist en auteur. Hij schrijft al 25 jaar over mensenrechten, corruptie bij de overheid en de veiligheidsdiensten in Turkije. Zijn boek ‘The Imam’s Army’ over Fethullah Gülen en de Gülen-beweging werd in beslag genomen door de Turkse politie en verbannen in 2011.
In juli 2016 poogde een deel van het Turkse leger president Erdoğan af te zetten via een militaire staatsgreep, die onderdrukt werd door Erdoğan. In de nasleep hiervan werd Ahmet Şık gearresteerd en opgesloten in december 2016. De eerste drie dagen zonder eten en drinken. Daarna acht maanden in eenzame opsluiting en zonder te weten waarvan hij werd beschuldigd. Zijn zaak werd toegevoegd aan die van Cumhuriyet, de krant waar hij voor werkte.
Op 9 maart 2019 werd Ahmet Şık na 14,5 maand gevangenschap in voorlopige vrijheid gesteld. Op 25 april 2019 viel het eindvonnis in de Cumhuriyet-zaak. Van de 18 beklaagde medewerkers van de krant werden er 15 veroordeeld. Ahmet Şık werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 7 jaar en 6 maanden. Die straf moet nog door het hooggerechtshof bevestigd worden.
Het weerhield Şık er niet van om in juni op te komen voor de parlementsverkiezingen. Vandaag zetelt hij als vertegenwoordiger van de democratische volkspartij, de HDP, in het Turks parlement.
Hier leest u het statement dat Şık schreef n.a.v. zijn erelidmaatschap.