Alicja Gescinska wordt de nieuwe voorzitter van PEN Vlaanderen. Ze volgt Erik Vlaminck op. “Iedere dag opnieuw moet de vrijheid van denken en spreken beschermd worden, en niet alleen in verre landen waar repressieve regimes de duimschroeven van de censuur graag aandraaien. Ook bij ons moeten we op de bres blijven staan voor de intellectuele en artistieke vrijheid van schrijvers, academici en journalisten. Omdat haatspraak, bedreigingen, zelfcensuur jammer genoeg vaker voorkomen dan we zouden willen.”
Vrijheid is een belangrijk thema in het werk van de Pools-Belgische auteur en filosofe, die als kind met haar ouders uit het communistische Polen naar België vluchtte. In haar boek De verovering van de vrijheid schrijft ze over de moeizame start van een nieuw leven in een vrije, kapitalistische samenleving en onderzoekt ze wat vrijheid precies betekent.
“’Van alle vrijheden is de vrijheid van meningsuiting de belangrijkste,’ schrijft de Poolse filosoof Leszek Kolakowski, een van mijn meest dierbare denkers,” zegt Gescinska. “Alle andere vrijheden steunen op die vrijheid. Als je niet vrij kan denken en spreken, heb je ook geen vrijheid in educatie, in je verenigingsleven, in je religieuze beleving. Precies daarom zijn organisaties als PEN zo belangrijk: we bekommeren ons echt om de meest fundamentele vrijheid die er is. We zijn een organisatie van schrijvers voor schrijvers, zo wordt wel eens gezegd. Maar als je het goed bekijkt, zijn we veel meer dan dat, en zijn we van en voor de hele samenleving. Want wanneer geknaagd wordt aan de vrijheid van schrijvers om hun ding te doen, is dat de kanarie in de koolmijn: een cruciale indicatie dat de vrijheid van alle burgers onder druk staat.”
Gescinska volgt schrijver Erik Vlaminck op, die de afgelopen vijf jaar een belangrijke stempel drukte op PEN Vlaanderen. “Het is niet alleen een grote eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid om het voorzitterschap van PEN Vlaanderen op mij te nemen. En dat ik de fakkel overneem van Erik Vlaminck – een schrijver die in woord en daad voortdurend blijk heeft gegeven van een groot maatschappelijk engagement – maakt dat ik nog grotere voetsporen te vullen heb.”
Met haar debuutroman Een soort van liefde (2016) won Alicja Gescinska de Debuutprijs 2017 en werd ze genomineerd voor de Confituur Boekhandelsprijs. Haar essay Thuis in muziek. Een oefening in menselijkheid (2018) stond op de shortlist voor de Socratesbeker. Intussen komen mensen om (2019) werd bekroond met de Liberales-boekenprijs 2019. In 2020 schreef ze het essay voor de Maand van de Filosofie: Kinderen van Apate. Over leugens en waarachtigheid. In 2021 debuteerde ze als dichter met de bundel Trojaanse gedachten. Haar theatermonoloog Apate spreekt verscheen in het voorjaar van 2022. In maart 2023 verschijnen twee nieuwe boeken van haar hand: Politiek zonder partijen en het essay Humanitas: een vergeten ideaal.’
Foto: Steven Lepez
_
Alicja ging met Klara in gesprek over haar mandaat: https://klara.be/luister/select/espresso/alicja-gescinska-het-vrije-woord-moet-mensen-verbinden