“Literatuur mag rauw en nietsontziend zijn, maar je moet daar als schrijver dan wel de gevolgen van durven dragen.”

PEN Vlaanderen richt zich niet enkel op het vrije woord in andere landen, maar houdt ook de vinger aan de pols in eigen land. Recente evoluties in het maatschappelijk debat, onder meer door de toenemende rol van sociale media, zorgen ervoor dat we waakzaam moeten blijven voor de bescherming van het vrije woord voor auteurs, journalisten en academici. In de maandelijkse rubriek ‘PEN vraagt… en bij ons’ interviewen we een Vlaamse auteur over het vrije woord in Vlaanderen.

Tuly Salumu is  schrijver, journalist en columnist. Ze schrijft vooral over identiteit, intergenerationeel trauma en gemengd moederschap. Hierbij balanceert ze voortdurend op de breuklijn tussen zwart en wit. In 2023 verscheen haar debuutroman Bintje. Hoe ervaart zij het vrije woord in Vlaanderen?

Censureer je jezelf in wat je schrijft?
Ja, maar ik doe mijn verdomde best om het niet te doen; ik schrijf vooral wat ik zelf wil lezen: authentieke en ongefilterde verhalen.

Durf je in interviews vrijuit spreken of leg je jezelf soms beperkingen op?
Mijn openhartige interviews na de publicatie van mijn debuutroman Bintje (over de raakvlakken met mijn eigen leven) hebben helaas mensen gekwetst, ik wil hier in de toekomst terughoudender in zijn.

Durf je soms iets niet op te schrijven uit angst in een bepaald hokje geplaatst te worden?
Helaas wel, als bruine vrouw die schrijft over thema’s als diversiteit word ik sowieso sneller in de links-activistische hoek geplaatst, ook al probeer ik vooral vanuit mezelf te schrijven, en niet vanuit een of andere zogenaamde gemeenschap.

Moet je als schrijver voorzichtig zijn om niemand te bruuskeren?
Nee, literatuur mag rauw en nietsontziend zijn, maar je moet daar als schrijver dan wel de gevolgen van durven dragen.

Heb je ooit dingen geschreven waarvan je spijt hebt?
Als journalist heb ik door tijdsdruk weleens oppervlakkige artikels, al dan niet met (deels) onjuiste informatie geschreven;  maar als schrijver en columnist heb ik nog nooit spijt gehad over een publicatie.

Heb je ooit iets uit je manuscript moeten schrappen van een uitgever/redacteur/sensitivity reader?Nee, ik voel me heel vrij bij mijn uitgeverij, ik ben er ook nog niet uit of ik wel in sensitivity readers geloof.

Welk advies heb je voor beginnende schrijvers?
Lees veel en schrijf in de eerste plaats voor jezelf, ook als het ongemakkelijk voelt – dan heb je meestal iets interessant beet!

Welke schrijver, levend of overleden, wil je graag ontmoeten? Waarover wil je het met hem of haar hebben?
Ik zou Jeroen Brouwers sommeren uit het dodenrijk om hem de oren van het lijf(k) te vragen over Bezonken rood, één van mijn all time favourites; ook droom ik van een intiem gesprek met de Amerikaanse schrijver en journalist Rachel Aviv over psychische stoornissen en hoe ermee te leven.

Hoe beïnvloedt sociale media de vrije meningsuiting volgens jou?
Op sociale media is geen plaats voor de nuance die bij het leven hoort, enkel voor hapklare meningen; goede opinies zijn echter moeilijk en paradoxaal, en dat matcht helaas niet met de snelheid van digitale communicatie.

Wat is volgens jou op dit moment de grootste bedreiging voor het vrije woord?
Het politieke klimaat dat verrechtst en verruwt en dat toch steeds meer door grote tech-bazen wordt omarmd (Elon Musk die promo doet voor Donald Trump bijvoorbeeld).