Turkse uitgeversvereniging publiceert onthutsend rapport over de toestand van de boekensector na de mislukte staatsgreep

De Turkse Uitgeversvereniging publiceerde onlangs een uitgebreid rapport dat licht werpt op de inmenging van de Turkse overheid in de activiteiten van schrijvers, uitgevers, onderwijs en sociale media sinds de mislukte staatsgreep van 15 juli 2016.  Het rapport windt er geen doekjes om: de uitgeroepen noodtoestand en overheveling van wetgevende bevoegdheden naar de uitvoerende macht, leidde tot nooit eerder geziene inbreuken op het recht op vrije meningsuiting, en bij uitbreiding, het recht om vrij boeken te publiceren en te verkopen.

De Turkse boekensector werd diep getroffen: 30 boekenuitgevers moesten op wettelijk bevel de deuren sluiten. Diverse raids vonden plaats bij uitgevers en boekhandels en leidden tot de inbeslagname van boeken en gevangenschap van auteurs en uitgevers die beticht werden van terrorisme, belediging van de president of religieuze belediging op basis van kritische uitlatingen in hun publicaties. Loutere verwijzingen naar filosofen als Camus, Spinoza, Negri werden als strafrechtelijk bewijsmateriaal beschouwd in diverse rechtszaken tegen auteurs-journalisten.

Het juridische apparaat biedt auteurs en uitgevers geen reddingsmiddel, wel integendeel.  De publicatie van boeken werd preventief verboden, boeken werden in beslag genomen nog voordat er een uitspraak werd geveld en uitgevers konden geen beroep aantekenen tegen de uitspraak als dusdanig.

Ook op wetenschappelijk en onderwijsgebied laten de gevolgen zich duidelijk voelen. 135.000  boeken en digitaal materiaal van de strekking van Fethullah Gülen (FETÖ), zogenaamde propaganda voor een terroristische organisatie, werden niet alleen in beslag genomen bij de (gesloten) uitgevers maar ook verbannen van scholen. 4800 academici werden, zonder enig recht op verdediging, hun jobs en sociale zekerheidsrechten ontzegd en veroordeeld tot wat men kan bestempelen als een burgerlijk doodvonnis.

Bibliotheken van scholen en openbare bibliotheken werden gedwongen boeken van deze strekking te verwijderen uit de rekken en de zoekcatalogi. Scholen werden op bevel van het Ministerie van Onderwijs bevolen bijkomend lesmateriaal, waaronder boeken uitgegeven in een andere taal, niet langer aan te moedigen. Ook (zelf)censuur in onderwijsboeken kwam reeds aan het licht.

Online media werden evenmin ongemoeid gelaten: internet boekhandels moesten net als hun collega’s van de fysieke boekenwinkels gevolg geven aan de bevelen om tal van boeken met FETÖ strekking niet langer aan te bieden. De wekelijkse humoristische magazine Leman werd het voorwerp van een ware boycot campagne via sociale media. Het delen van politieke meningen via sociale media mondde al snel uit in een heksenjacht op zogenaamde sociale media terroristen en leidde tot meer dan 1600 arrestaties van personen, waaronder diverse Turkse bekendheden die maandenlang werden opgesloten wegens kritische tweets.

De internationale ontwikkelingen op vlak van censuur in publicaties worden door de Vlaamse uitgevers, Groep Algemene Uitgevers (GAU) en Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers (GEWU), mee van nabij opgevolgd via vertegenwoordiging in het Freedom to Publish Committee dat in de schoot van de International Publishers Association opereert en wantoestanden als deze aan de kaak stelt in samenwerking met andere organisaties zoals PEN Vlaanderen.

Het volledige rapport van de Turkse uitgeversvereniging kan hier worden geconsulteerd.

Auteur: Evi Werkers