PEN-bestuurslid Rachida Lamrabet publiceerde op 4 december een open brief aan de Belgische regering in De Standaard over PEN-lid Fatena Al-Ghorra. We publiceren de brief hier met haar toestemming:

Fatena Al Ghorra vertrok in oktober van dit jaar naar Gaza. Ze zou, na vijftien jaar, eindelijk haar ouders terugzien. En toen brak daar de hel los.

Fatena is dichter en Belg. Daarom is haar veiligheid een zaak van de Belgische overheid.
Maar de Belgische overheid wil dat Fatena alleen de grens in Rafah oversteekt en haar ouders achterlaat. Het is een onmogelijke keuze. Voor Fatena is het uitgesloten om haar ouders achter te laten in een oorlogszone waar men nergens veilig is.

Nochtans zijn er wettelijke mogelijkheden om ook haar ouders te evacueren. Zo heeft Fatena al meerdere aanvragen bij de Belgische diplomatieke vertegenwoordiging in Jeruzalem en Haïfa ingediend om haar ouders op de evacuatielijst te zetten waar, tot voor kort, ook zij op stond. Dit verzoek werd keer op keer afgewezen.

Op 23 november diende Fatena opnieuw een aanvraag in bij het Consulaat-Generaal van België in Jeruzalem en bij Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole De Moor, om haar ouders een humanitair visum te verlenen, zodat ze met haar Gaza kunnen verlaten via Egypte. Op maandag 27 november, kreeg ze van het Consulaat-Generaal in Jeruzalem te horen dat ook deze aanvraag niet ontvankelijk is omdat hij per mail ingediend werd.

In hun antwoord verklaarde het Consulaat-Generaal zich bewust te zijn van de moeilijke situatie in Gaza maar was het ‘in de huidige omstandigheden niet mogelijk om een aanvraag voor een visum op humanitaire gronden voor een persoon die zich nog in de Gazastrook bevindt via e-mail in te dienen, noch bij het consulaat-generaal in Jeruzalem, noch bij de ambassade in Caïro, noch bij de Dienst Vreemdelingenzaken.’

Wat die huidige omstandigheden zijn die het elektronisch indienen onmogelijk maakten, wordt niet verduidelijkt. Het is geen technische kwestie, want de aanvraag werd wel degelijk ontvangen. Fatena kreeg zelfs een bevestiging van ontvangst.

Wat de Belgische overheid vraagt is dat de ouders van Fatena zich in persoon aandienen bij het Consulaat-Generaal van België in Jeruzalem of Caïro. En net dat is uitgesloten. De ouders van Fatena verkeren in de totale en absolute onmogelijkheid om Gaza te ontvluchten om zich in levenden lijve aan te bieden bij de Belgische diplomatieke diensten in de regio.

Voor deze kafkaiaanse houding werd België onlangs op de vingers getikt door het Europese Hof van Justitie in het arrest Afrin van 18 april 2023. Een arrest dat ondubbelzinnig is. In deze zaak weigerde de Belgische staat de aanvraag tot gezinshereniging van het in Noord-Syrië achtergebleven gezin van een erkende vluchteling te aanvaarden omdat ze deze aanvraag per mail deden. Voor dit gezin was het onmogelijk om zich naar een diplomatieke post te begeven wegens de onveilige situatie zowel in Syrië zelf als in Turkije.

Het Hof oordeelde dat de Belgische overheid de nodige flexibiliteit aan de dag moest leggen en zegt onder andere dat ‘het absoluut noodzakelijk is dat lidstaten in situaties van oorlog en nood, blijk dienen te geven van de nodige flexibiliteit zodat gezinsleden daadwerkelijk en tijdig hun aanvraag kunnen indienen. Daartoe moeten lidstaten het indienen van de aanvraag faciliteren en in het bijzonder toelaten dat men beroep doet op communicatiemiddelen op afstand. Bij gebrek aan een dergelijke flexibiliteit zal de eis om de aanvraag in persoon in te dienen, zonder rekening te houden met eventuele obstakels die een effectieve indiening kunnen verhinderen, het onmogelijk maken om de aanvraag in te dienen. (…) In het bijzonder in landen met een gewapend conflict zijn de mogelijkheden om zich te verplaatsen aanzienlijk beperkt en zullen de gezinsleden (…) ofwel verplicht zijn om te wachten met zich te verplaatsen (en hun aanvraag in te dienen) tot wanneer de veiligheidssituatie verbeterd is, ofwel zich toch verplaatsen met risico voor eigen leven.’

In de meest recente aanvraag voor de toekenning van een humanitair visum verwees Fatena uitgebreid naar dit arrest en de flexibiliteit die de Dienst Vreemdelingenzaken sindsdien aan de dag legt voor mensen die via elektronische weg een aanvraag tot gezinshereniging indienen.

Waarom is het dan niet mogelijk voor de ouders van Fatena om een aanvraag voor een visum op humanitaire gronden in te dienen? Zijn ‘de huidige omstandigheden’ in Gaza niet glashelder? Is het niet duidelijk dat de ouders van Fatena, en Fatena zelf, permanent in levensgevaar zijn en zij onmogelijk Gaza kunnen verlaten zonder hulp van de Belgische overheid? De situatie is hoogdringend, zeker nu de korte periode van het staakt- het- vuren op vrijdag 1 december afgelopen is.

De nacht van vrijdag 1 december op zaterdag 2 december was één van de vreselijkste nachten sinds het begin van de aanvallen, getuigt Fatena. Maar ze is vastberaden, ze zal niet vertrekken zonder haar ouders.
Bovendien vernam ze dat haar naam niet langer op de Belgische evacuatielijst staat. Ze zou opnieuw een aanvraag moeten indienen om die erop te krijgen.

Wat rest er Fatena en haar ouders nog? De Belgische staat dagvaarden zoals in de zaak Afrin? Daar ontbreekt de tijd voor. Elke dag die Fatena en haar ouders in Gaza blijven kan fataal voor hen zijn. Het is een kwestie van geluk dat ze tot nu toe gespaard bleven. Wat er nodig is, is menselijkheid en goede wil om deze humanitair dringende zaak op te lossen.

Wij roepen de Belgische diplomatieke diensten in de regio, met name het Belgische Consulaat-Generaal in Jeruzalem samen met de Dienst Vreemdelingenzaken en het crisiscentrum Buitenlandse zaken, op om de elektronisch ingediende aanvraag voor een humanitair visum voor de ouders van Fatena Al Ghorra te aanvaarden en toe te kennen.
We vragen verder om Fatena en haar ouders op de lijst te zetten van mensen die uit Gaza kunnen evacueren en om hen daarbij zo goed als mogelijk bij te staan tot ze veilig terug in België zijn.

Lijst van ondertekenaars

Rachida Lamrabet, schrijfster
Charles Ducal, dichter
Prof. dr. Nadia Fadil, antropologe
Sarah Wagemans, dichter, leerkracht
Lin Pauwels, leerkracht
Annelies Verbeke, auteur
Christine Otten, schrijfster
Mohamed Ikoubaân, directeur Moussem
Rachida Aziz, schrijver en community organiser
Jos Dumortier, Em. gewoon hoogleraar, KU Leuven
Nina Henkens, sociologe
Ida Dequeecker, activiste
Tom Lanoye, schrijver
Mustafa Kör, dichter des vaderlands
Dr. Sophie Withaeckx, assistant Professor in Philosophy
Frank Albers, docent Universiteit Antwerpen, schrijver en filosoof
Gaea Schoeters, auteur
Shantie Singh, schrijfster en bestuurskundige
Dr. Ouald-Chaib, mensenrechtenjuriste
Peter Holvoet-Hanssen, dichter
Dr. Samira Azabar, postdoc Radboud Universiteit en Boeh
Samira Bendadi, journaliste
Johan Depoortere, voormalig VRTjournalist
Dr. Joachim Ben Yacoub, academicus
Prof. dr Anya Topolski, filosofe
Prof. dr. Sarah Bracke, sociologe
Anne Provoost, auteur
Hasna Ankal, schrijver en mensenrechtenactivist
Emma-Lee Amponsah, Ph.D, socioloog en filmmaker
Bart Janssen, dichter
Peter Mangel Schots, schrijver
Thomas Blommaert, EPO
Prof.dr. Yra van Dijk, letterkundige
Manon Uphoff, auteur
Mathieu Charles, schrijver en theatermaker
Sanneke Van Hassel, schrijver
Peter Verhelst, schrijver
Birsen Taspinar, klinisch psycholoog
Karel Arnaut, professor antropologie
Zohra Othman, advocate Justlawyersgroup
Ikrame Kastit, mensenrechtenactiviste en auteur
Iman Lechkar, professor VUB
Saloua Berdai, gerontoloog
Michael De Cock, art director KVS
Junior Mthombeni, regisseur
Leen Van Waes, directeur Masereelfonds.
Chrostin, illustrator
Catherine Vuylsteke, auteur
Kristien Hemmerechts, schrijfster
Eva Brems, professor mensenrechten
Lucas Catherine, auteur
Jeroen Olyslaegers, schrijver
Saddie Choua, beeldend kunstenaar, docent
Rachida El Garani, filmregisseur
Ikram Aoulad, actrice
Tülin Erkan, auteur
Maarten Inghels, schrijver
Ludo De Brabander, woordvoerder Vrede vzw
Anneleen van Offel, schrijfster
Carmien Michels, Schrijfster
Nadine Peeters, districtsraadslid Antwerpen
Latifa Amrani, kinder-en jeugdpsychiater
Annemie Verbeiren, leerkracht
Mourad Bekkour, artistieke coördinatie Nuffsaid
Bouchra Lechkar, reumatoloog
Hind Eljadid, spoken word artiest, auteur en theatermaker
Virginie Platteau, cultuurjournalist
Jannah Loontjes, schrijver
Nadia Babazia, antropologe en jeugdauteur
Hilde Keteleer, auteur en vertaler
Trui Hanoulle, fotografe, schrijfster
Marijn Achten, founder Cavalier Queer
Biem D’Hondt, politicoloog
Hanne Staes, boekhandelaar
Han Zinzen, journalist, schrijver
Kris Vanhemelrijck, beeldend kunstenaar
Fleur Speet, recensent
Samira Azeroual, student onderwijswetenschappen
Isabelle Rossaert, schrijver en leerkracht
Soehaila Lakhbyaz, Orthopedagogische begeleidster
Latifa El Morabit, algemeen coördinator FMV
Aminata Demba, actrice en theatermaakster
Geert Waegeman, muzikant
Mie Branders, gemeenteraadslid
Ilse Hackethal, SAAMO
Sara Adriaenssens, leerkracht
Ellen Verryt, Furia
Pascal Debruyne, docent en onderzoeker asiel en migratie
Dominique Willaert, auteur, columnist
Rita Vrancken, schrijfster
Jozef Devillé, filmmaker
Kris Vanhemelrijck, beeldend kunstenaar
Ingrid Vander Veken, auteur
Sarah Scheepers, Coördinator ella vzw
Peter terryn, opbouwwerker
Tine Danckaers, journalist
Annelie Willems, medewerker Atlas
Roel dieltiens, musicus
Sven Peeters, Leerkracht en auteur
Dimitri Bontenakel, auteur
Helga Broers, leerkracht
Annika Cannaerts, dichter, leerkracht
Marleen Strubbe, gepensioneerd leerkracht
Daisy Roman, schrijver
Wannes Smeets, vrijwilliger bij Nationaal Park Hoge Kempen
Lode Vanoost, journalist DeWereldMorgen
Amarylis De Gryse, schrijver
Hans claus, dichter
Dirk Van Boxem, schrijver en docent SchrijversAcademie
Hazim Kamaledin, theatermaker en schrijver
Marina Van den Bulck, SWT
Ann Lamon, schrijfster, informaticus
Dirk Wiesé, R&D Manager
Matthias Raemaekers, doctoraal onderzoeker
Jan de Zutter, kunsthistoricus en plastisch kunstenaar
Anita Ketels, gepensioneerde
Margo Van Landeghem, psycholoog
Marion van San, sociologe
Fatiha Bezizi, leerkracht basisonderwijs
Bert Van Vossole, voogd
Daniela Schepers, zorgsector
Kathy Mathys, schrijver en docent
Annemarie Estor, dichter en cultuurwetenschapper
Peter Theunynck, schrijver
Yella Arnouts, dichter
Jes Leysen, leraar
Joeri Verlinden, scheldemondenloods
Niek Everts, pastor
Catharina Boullart, leerkracht
Sigrid Vertommen, onderzoekster Ugent
Tina Jammaers, docent
Arthemis Snijders, doctoraatsonderzoeker Ugent
Hakim El Faissouni, docent
Tiene Depoorter
Paul Verrept, schrijver
Sven Cooremans, psycholoog
Geert Coorman, ingenieur
Karine Pauwels, leerkracht
Daniela Schepers, zorgsector
Jet Hermans , gepensioneerde
Hilde Sabbe, voormalig publiciste en parlementslid
Matthijs de Ridder, auteur, voorzitter Vlaamse Auteursvereniging
Joke van Leeuwen, auteur
Anissa Boujdaini, advocaat
Nikkie van Lierop, schrijfster, zangeres
Carry Staetenburg, docent
Zahra Alloul docent
Magda en Guy Putseys-Pluymers, historici
Janetta Danyiova, sociaal begeleidster/auteur
Kathleen Paltrineri, dichter en vertaler
Hafsa Elazzaoui, cultuurwerker
Carmien Michels, auteur
Maud Vanhauwaert, auteur
Pieter Lagrou, historicus
Patrick De Rynck, auteur
Tania Verhelst, dichter
Katherine Retsin, ex-vice-consul
Sylvie Marie, auteur
Sarah De Mul, Academica
Marie-Rose D’haese, leerkracht
Asma Ould Aissa, auteur
Tunde Adefioy, dramaturg
Amina Belôrf, schrijfster
Katrien Merckx, boekhandelaar
Karlijn Sonderen Smit
Annick Bocklandt,
Frank Willaert, emeritus hoogleraar UAntwerpen
Lebuïn D’Haese, kunstenaar
Naïma Charkaoui, auteur