PEN Eritrea in Exile werd in 2014 officieel erkend als PEN-centrum. Vanwege het extreem repressieve politieke klimaat in Eritrea werd het centrum in ballingschap opgericht. Elk jaar houdt PEN Eritrea een congres. Tijdens het weekend van 7 en 8 oktober vindt dit congres plaats in Antwerpen, met de steun van PEN Vlaanderen en PEN Noorwegen. Tijdens de bijeenkomst zal Kassahun Checole, een wereldbekende Eritrese uitgever, de Freedom of Expression Award 2023 van PEN Eritrea ontvangen voor een halve eeuw bijdrage aan de vooruitgang van de literatuur en de bevordering van de vrijheid van meningsuiting.

PEN Vlaanderen had de kans om Awet Fissehaye, voorzitter van PEN Eritrea in Exile te interviewen.

PEN Eritrea is een PEN centrum in ballingschap. Hoe werkt dit?
Awet Fissehaye: Zoals de naam al zegt, is PEN Eritrea in Exile een vereniging van verbannen dichters, schrijvers, journalisten, advocaten, uitgevers, kunstenaars, bloggers, enz. De leden zijn verspreid over de hele wereld. Het politieke klimaat Eritrea staat niet toe dat verenigingen zoals PEN Eritrea worden opgericht om de menselijke vrijheden te bevorderen. Daarom organiseerden moedige collega’s en vrienden zich in 2014 om PEN Eritrea in Exile op te richten om de vrijheid van meningsuiting te verdedigen en de literatuur te bevorderen. Door hun inspanningen werd PEN Eritrea op 1 oktober 2014 opgericht. We zetten ons actief in voor de vrijheid van meningsuiting in samenwerking met PEN International en andere partners.

Wat is een project waar PEN Eritrea dit jaar de afgelopen maanden aan heeft gewerkt?
Awet: Een van onze lopende projecten is het digitaliseren van verboden kranten en ze online toegankelijk maken voor lezers. Daarnaast organiseert PEN Eritrea tentoonstellingen met het werk van onder dwang verdwenen Eritrese schrijvers, journalisten en regeringscritici en organiseren we workshops, campagnes en literaire evenementen.

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor de vrijheid van meningsuiting in Eritrea?
Awet: Ik denk niet dat het woord ‘uitdaging’ goed genoeg is om de verstikkende situatie in Eritrea te beschrijven. Er is helemaal geen vrijheid van meningsuiting. Het concept van vrijheid van meningsuiting is opzettelijk uit het bewustzijn van de mensen gewist. Er zijn geen particuliere media in het land. In 2001 pakte de regering de media hard aan. Op 18 september 2001 verbood de regering alle onafhankelijke kranten en arresteerde vervolgens hun hoofdredacteuren en journalisten, maar niemand weet waar ze zijn. Ik wil erop wijzen dat er voor en na 18 september veel journalisten en schrijvers of critici van de regering zijn gearresteerd, maar de algehele situatie draait om het officiële persverbod in 2001. De vrijheid van meningsuiting in Eritrea wordt nog steeds meedogenloos aangevallen. Als gevolg hiervan is Eritrea een van de gevaarlijkste landen ter wereld voor journalisten, schrijvers en critici van de regering.

Kun je ons iets vertellen over je leven als schrijver en dichter, zowel in Eritrea als in ballingschap?
Awet: Het is goed gedocumenteerd dat ballingschap voor schrijvers helaas een alledaags verschijnsel is sinds het begin van het schrijven of sinds mensen openlijk hun mening zijn gaan verkondigen en kritiek hebben op de machthebbers. Als er geen gunstige sfeer is voor schrijvers, journalisten of critici om vrij hun mening te uiten op plaatsen die zij thuis noemen, en als zij voelen dat er een dreigend gevaar dreigt, dan wordt ballingschap voor de meesten van hen een ongelukkige keuze. Dit is het geval voor de meeste Eritrese schrijvers en journalisten, waaronder ikzelf. Ik werd in ballingschap gedwongen en woon sinds 2016 in het Verenigd Koninkrijk. Net als veel andere Eritrese dichters en schrijvers, werd mijn leven in Eritrea voortdurend bedreigd. Ik werd gearresteerd en 14 maanden lang in onmenselijke omstandigheden vastgehouden. Als ik het land in 2014 niet had verlaten, weet ik niet waar ik nu zou zijn. Misschien ergens in een van de ruim 360 geheime gevangenissen in het land. Gelukkig kwam ik in het Verenigd Koninkrijk terecht, een land dat al een eeuw lang onderdak biedt aan vervolgde en verbannen schrijvers, zelfs aan verbannen PEN-centra. English PEN, het oprichtingscentrum van Pen International, bood me een erelidmaatschap aan, wat een enorm verschil maakte in mijn leven als dichter en schrijver. Als onderdeel van het werk van English PEN met schrijvers die risico lopen en in ballingschap leven, boden ze me in oktober 2021 het gratis lidmaatschap van de London Library aan, en ze zijn mijn lidmaatschap elk jaar blijven verlengen. Sinds de eerste dag ben ik een regelmatige gebruiker van de bibliotheek en ik voel me er thuis. Daarnaast hebben de geweldige medewerkers van English PEN mij in contact gebracht met verschillende gemeenschappen van schrijvers, dichters en verschillende PEN-centra en mensenrechtenorganisaties.

Hoe ben je bij PEN betrokken geraakt?
Awet: Als dichter en schrijver ben ik ervan overtuigd dat ik de verantwoordelijkheid heb om de vrijheid van meningsuiting te bepleiten en te verdedigen door middel van mijn geschriften of andermans literaire werken om een vrije stroom van ideeën, kennis en informatie te garanderen. Daarom ben ik een aantal jaren geleden lid geworden van PEN Eritrea in Exile en vond het een prettige organisatie. Het lidmaatschap van PEN Eritrea en het werken met collega’s die vergelijkbare ambities nastreven, zorgt ervoor dat ik mijn stem kan toevoegen aan de strijd voor vrijheid in al haar vormen. In 2022 werd ik gekozen tot uitvoerend directeur van PEN Eritrea in Exile, wat extra tijd en inspanning vraagt om het gewenste resultaat te bereiken.

Waarom vind je PEN International en PEN Eritrea belangrijk?
Awet: Ik geloof dat PEN International een collectieve stem van de mensheid is met geen andere politieke agenda dan het creëren van een wereld waarin mensen hun onvervreemdbare menselijke vrijheden kunnen uitoefenen. Als onderdeel van deze wereldwijde alliantie werkt PEN Eritrea in harmonie met onze zuster PEN-centra wereldwijd, waaronder jullie centrum PEN Vlaanderen. De invloed van PEN International op de verdediging van de vrijheid van meningsuiting is immens. En werken met of onder de paraplu van zo’n essentiële organisatie geeft PEN Eritrea het vertrouwen dat onze stemmen niet zullen zwijgen. PEN International heeft een Lege Stoel ingezet voor gevangen Eritrese schrijvers en journalisten en heeft een reeks oproepen en oproepen voor vrijlating verstuurd. De Eritrea Werkgroep, geleid door PEN International en bestaande uit vele PEN centra, werkt nauw samen in de Eritrese zaak. PEN-centra zoals PEN Noorwegen en English PEN behoren tot de sterke supporters van PEN Eritrea.

Interview & vertaling: Ellen Van Pelt