Op de Europese anti-SLAPP-conferentie in Straatsburg hebben belaagde media getuigd over de kwalijke gevolgen van juridische intimidatie. Onder hen ook Apache. Ondanks de vaak schadelijke gevolgen, onder meer financieel, toonden ze zich strijdbaar. ‘Wij zijn geen slachtoffers maar overlevenden van SLAPP.’

In Straatsburg vond donderdag (20/10) de Europese anti-SLAPP-conferentie plaats. Het initiatief ging uit van het European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF) en Coalition Against SLAPPs in Europe (CASE), onder bescherming van het Europees Parlement en met de steun van de Raad van Europa.

De techniek van SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation) wordt aangewend door kapitaalkrachtige individuen en bedrijven om journalisten via gerechtelijke procedures het zwijgen op te leggen. Vijf Europese media die slachtoffer zijn van deze strategie waren uitgenodigd om te komen getuigen. Onder hen ook Apache, in het panel vertegenwoordigd door redacteur Hind Fraihi die er ook namens PEN Vlaanderen zat.

Applaus op alle banken

Het aantal gevallen van SLAPP is in korte tijd agressief toegenomen. De Raad van Europa stelt steunmaatregelen voor ter bestrijding van deze intimidaties. Het gaat voornamelijk om juridische bijstand voor journalisten. Uit ervaring weet Apache dat SLAPP-procedures jarenlang kunnen aanslepen.

Professor Dirk Voorhoof (UGent): ‘Misschien kunnen we een beperking van het recht op beroep overwegen in geval van misbruik van procesrecht’

Het is als een zwaard van Damocles, zegt professor Dirk Voorhoof van Universiteit Gent. En hij lanceert een voorstel. “Misschien kunnen we een beperking van het recht op beroep overwegen in geval van misbruik van procesrecht.”

Ook het Federaal Instituut voor de bescherming en de bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) was op de conferentie aanwezig. “Het FIRM volgt de Europese ontwikkelingen in anti-SLAPP-regelgeving op de voet op”, stelt directeur Martien Schotsmans.

“Het is belangrijk dat het bewustzijn rond deze problematiek ook in België vergroot en dat er beschermingsmechanismen komen om media en journalisten, maar net zo goed academici en organisaties en individuen uit het middenveld, te beschermen tegen ongegronde en intimiderende rechtsprocedures. Het waken over de persvrijheid is voor het FIRM een belangrijke opdracht. Het FIRM zal het thema van SLAPP dan ook nauwgezet verder opvolgen.”

Camille Petit (EFJ): ‘Geef zichtbaarheid aan juridisch betwiste artikels’

“SLAPP gaat om een onevenwicht in machtsverhoudingen”, zegt Camille Petit, woordvoerder van de Europese Federatie van Journalisten (EFJ). “Om de balans enigszins recht te trekken is niet alleen juridische bijstand van belang, maar ook morele steun. Verenig en bemoedig elkaar. Genereer aandacht voor en tegen SLAPP. Doe aan name and shame: geef zichtbaarheid aan juridisch betwiste artikels.”

Namens de slachtoffers van SLAPP kon Hind Fraihi voorwaar een positieve boodschap de zaal insturen. Het Hof van Cassatie, het hoogste rechtscollege van België, bevestigde vorige dinsdag (18/10) een arrest van het hof van beroep van 9 juni dat stelt dat Apache de privacy van projectontwikkelaar Erik Van der Paal niet geschonden heeft en hem niet belaagd heeft door het Fornuisfilmpje online te zetten.

De beelden aan de ingang van het gelijknamige sterrenrestaurant legden de verstrengeling tussen de Antwerpse politiek en de vastgoedwereld vast. De mededeling van Fraihi werd op applaus onthaald, op alle banken.

Dichtgeknepen keel

Het summum van SLAPP-intimidaties staat op naam van Piotr Stasinski , journalist van Gazeta Wyborcza. De Poolse links-liberale krant torst een triest record. “Sinds 2015 knijpen meer dan honderd SLAPP-zaken onze keel dicht, aangedragen door parlementairen van de partij PiS. Het maakt ons niet bang, maar onbewust onzeker”, stelt Stasinski.

Gillian Philips (The Guardian): ‘Wij beschikken over een dienst met vijf juristen die op wekelijkse basis verschillende zaken behandelen’

“Een journalistiek onderzoek starten, zullen we dat wel doen? Werk van lange adem dat steevast gevolgd wordt door een juridisch proces van een nog langere adem. Die gedachte bekruipt ons stil en dat op zich is al een verlies voor de samenleving.’’

Ook het Britse dagblad The Guardian ontsnapt niet aan de praktijken. “Wij beschikken over een dienst met vijf juristen die op wekelijkse basis verschillende zaken behandelen. Het gaat om publicaties die worden tegengehouden of gewraakt”, zegt Gillian Philips van de juridische dienst van The Guardian.

“Het juridische getouwtrek is tijdrovend en energieverslindend. SLAPP-procedures zetten de journalistiek an sich buitenspel. Publiceren wordt dan een zaak van jurist tegen jurist. Een dure zaak ook. The Guardian mag dan wel over genoeg middelen beschikken, maar dat geldt zeker niet voor alle media.”

Damen grijpt ernaast

De coalitie van ngo’s CASE nomineerde de Antwerpse advocaat Walter Damen voor de publieksprijs van Bully Lawyer of the Year voor zijn rol in de rechtszaken van zijn cliënt Erik Van der Paal tegen Apache. Damen moest, samen met het Britse advocatenkantoor Taylor Wessing, het onderspit delven voor Zvonko Vrban, een rechter uit Kroatië.

Hind Fraihi

Foto © Unsplash Frederic Köberl