Het 78ste PEN International Congress vond dit jaar van 10 tot 15 september plaats in de historische Zuid-Koreaanse stad Gyongju. De delegatie PEN Vlaanderen bestond uit David Van Reybrouck, Karel Sergen, Sven Peeters, Jean Bofane en Patrick Mudekereza. Die laatste twee vertegenwoordigden Congo voor het eerst in de geschiedenis van PEN, als observatoren. Het was een indrukwekkend en boeiend congres, waarbij PEN Vlaanderen enerzijds haar geapprecieerde ervaringen kon meedelen en anderzijds nieuwe, nuttige contacten legde.
David deed verslag in de sessie Fondswerving, Sven in het Campagnevoeren. Onze ervaring op dit vlak werd op prijs gesteld. David rapporteerde voor de voltallige vergadering over de werking tot dusver van het Netwerk PEN Europa, waar hij samen met bestuurslid Peter Vermeersch pionierswerk heeft verricht (o.a. http://pen-europe.weebly.com/). Verder gingen Karel, Jean en Patrick luisteren bij Netwerk Afrika en Sven bij de Balkan.
Sven, verantwoordelijk voor de Antwerpse PEN-flat, evalueerde samen met ICORN de noodopvang die PEN Vlaanderen begin dit jaar organiseerde voor Mirze Sakit uit Azerbeidzjan en maakte verdere plannen voor het organiseren van noodopvang in Antwerpen vanaf juli 2013. Er werden voorts contacten gelegd met PEN Slovenië, die dit jaar in Ljubljana een ICORN-flat opende, en met PEN Zweden, die vanaf het begin nauw betrokken was bij ICORN.
Karel nam deel aan de sessies van het Writers In Prison Committee. Daar zorgden vooraf voorbereide resoluties voor inzicht en ‘druk op de regeringen’. PEN-leden van de getroffen landen kwamen aan het woord. Vooral de Turks-Koerdische kwestie zorgde voor discussie. Andere resoluties die via de VN aan de regeringen worden bezorgd zijn gericht aan Bahrein, China, Rusland, Cambodja en Mexico. Ook de ontwikkelingen in Egypte baren PEN zorgen.
Het congres had als onderwerp: Literature, Media and Human Rights. Vooral over digitale media werd gesproken. Het leidde tot wat de geschiedenis zal ingaan als de PEN-Verklaring van Gyongju. Essentieel daarin is dat iedereen het recht heeft zich via digitale media te uiten en info op te zoeken, zonder angst voor repressie of vervolging. Verder stelt de Verklaring dat niet alleen de overheden deze vrijheid moeten waarborgen maar ook dat de private sector, technologische bedrijven in het bijzonder, aan het recht op vrije meningsuiting en mensenrechten moeten gebonden zijn.
Collega’s uit Scandinavië hebben al met succes actie gevoerd. Zo slaagde de Finse PEN erin Nokia onder druk te zetten toen het al te makkelijk informatie aanbood over Iraanse demonstranten. De Zweedse PEN maakte bekend dat ze met succes in het verweer kwam tegen Teliasonera omdat via deze internetprovider de overheden van Wit-Rusland en Oezbekistan werden geholpen opstandelingen te traceren.
Dankzij (financiële) bemiddeling van PEN Vlaanderen en de sponsoring door PEN Korea konden de Congolezen Jean Bofane (Kinshasa), auteur uitgegeven bij Actes Sud en De Geus (Congolese wiskunde, 2011), en Patrick Mudekereza (Lubumbashi), een jonge dichter die een Congolees literair centrum openhoudt, voor het eerst in de PEN-geschiedenis Congo vertegenwoordigen. PEN Vlaanderen zal in de nabije toekomst de oprichting van PEN Congo mee ondersteunen.
Ondertussen kwamen er dit jaar een aantal nieuwe PEN-centra bij, zoals Libanon en Noord-Koreaanse schrijvers-in-ballingschap. PEN Pretoria werd PEN Afrikaans.
In het gezelschap van eregasten Wole Soyinka en J.M.G. Le Clézio, twee Nobelprijs-winnaars, werd PEN International-voorzitter John Ralston Saul opnieuw verkozen voor een voorzitterstermijn van drie jaar. In zijn bestuur is Antonio della Rocca van PEN Trieste een nieuwkomer; de Tsjechische Markéta Hejkalová werd herverkozen.
Het gaat overigens opnieuw zeer goed met PEN International. De Zweedse staat gaf hen een zeer grote subsidie van 1,2 miljoen pond voor de komende drie jaar. Gyongju toonde aan dat PEN International zowel financieel als organisatorisch terug op de rails zit. Afspraak in Reykjavik, IJsland, volgend jaar!
Een uitgebreider verslag volgt in het komende PEN-Jaarboek.