Speech van Ingrid Vander Veken bij de overhandiging van het PEN-archief (Letterenhuis, 21/1/2011) We geven de speech integraal weer omdat hij een mooi beeld geeft van de verscheidenheid van activiteiten van PEN Vlaanderen. Beste vrienden, dames en heren, Er zijn van die ogenblikken waarop er geen einde schijnt te komen aan afscheid nemen. Dit is er zo een en ik wist niet dat je daaraan zoveel voldoening en genoegen kon beleven. Ik herinner me een avond waarop ik met mijn moeder, gezeten op de grond voor onze oude boekenkast, familiefoto’s aan het sorteren was. Zo voelde ik me ook met dit PEN-archief. Wat je niet in zo’n archief vindt. Verslagen van vergaderingen, krantenknipsels, beeld- en klankopnames. Brieven, interviews, persberichten. 19 september 2005 Aan de heer Karel De Gucht Minister van Buitenlandse Zaken Geachte heer minister, Met grote verontrusting heeft de Vlaamse afdeling van de mondiale schrijversvereniging P.E.N. International kennis genomen van het bericht dat tegen de Turkse schrijver Örhan Pamuk in zijn land een rechtszaak wordt aangespannen. 19 januari 2007 PEN Vlaanderen reageert met afschuw en verslagenheid op de laffe moord op de Turkse auteur en journalist Hrant Dink, één van de drie schrijvers die de Vlaamse afdeling van PEN International vorig jaar geadopteerd had. De feiten staan in je geheugen gebeiteld. Hoezeer steun aan bedreigde auteurs nodig is, heb je al die tijd geweten. Maar wat je haast was vergeten, is dat je PEN in 2001 vervoegde als secretaris en daarnaast een tijdlang de persrelaties behartigde. De Schrijversflat, die kwam er pas later bij. Je komt in zo’n archief veel oude bekenden tegen. Auteurs, die je als secretaris aanschreef met het oog op een of andere PEN-activiteit, en na afloop ook netjes bedankte. 15 maart 2006 Beste Bart, (Moeyaert, in dit geval) PEN Vlaanderen stelt het erg op prijs dat je wil deelnemen aan de Honderdstedentocht, het eerste poëtisch rendez-vous van PEN Nederland en PEN Vlaanderen. Dat vindt, zoals eerder afgesproken, plaats op dinsdag 18 april om 20 u. in het Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen. Je treft er je partners in crime. Al die mensen voor en achter de schermen op wie je zelden tevergeefs een beroep deed. 14 oktober 2002, aan Eric Antonis, schepen voor Cultuur Geachte heer, Dankzij de steun van de provincie, de stad en de universiteit Antwerpen kon PEN een belangrijk initiatief realiseren: de allereerste Schrijversflat in Vlaanderen. Wij willen u nogmaals danken voor uw medewerking en stellen het zeer op prijs dat u bij de opening op 6 november wil aanwezig zijn. 29 februari 2009, aan Cathy Berx, gouverneur Geachte Mevrouw, Namens PEN Vlaanderen danken wij u van harte voor het onthaal van James Cañón, de Colombiaanse auteur die bij ons te gast is. En natuurlijk zijn er die gasten zelf van de PEN Schrijversflat. Ik heb ze geteld, het waren er net geen 75, en sommigen kwamen meer dan eens. Kampioen was Rodhan Al Galidi , de Iraakse dichter acht jaar in een Nederlands asielcentrum verbleef, zichzelf Nederlands leerde, publiceerde bij notoire uitgeverijen en optrad op literaire festivals, maar niet welkom was in Nederland. PEN Vlaanderen gaf hem onderdak, en hij liet ons naar eigen zeggen voor eeuwig in zijn hart wonen, met de woorden: hier ben ik voor het eerst als mens behandeld. Er trekken, bij het doorploegen van dat archief, veel herinneringen aan je voorbij. Hoe triviaal het soms was: Onkosten: 29,7 €, lampen, 29,5 €, rolgordijn raam achterzijde 14, 52 € Spaans computerklavier en na dat Spaans kwam er een Russisch, een cyrillisch, en ga zo maar door… Of deze, van de poetsfirma: Mevrouw, onze werkneemster heeft ons gisteren laten weten, dat er een ongelukje is gebeurd bij de schoonmaak. Blijkbaar is de spiegel van de badkamer stukgedaan. Uiteraard zijn wij hiervoor verzekerd en kan u ons laten weten… enz… Hoe naar ook, soms. Vanwege de Technische dienst van de stadscampus, januari 2005. Geachte, de Universiteit Antwerpen zal eerstdaags het pand Keizerstraat 53 te koop stellen. Dit houdt helaas ook in dat een einde dient te komen aan de overeenkomst tussen de UA en PEN betreffende het gebruik van het appartement dat als Schrijversflat werd ingericht. En daar stonden we dan, op straat. Maar toch vooral hoe fantastisch het was, zodat je het triviale en het nare er maar bijnam Liebe Ingrid, liebe Freunde, bewahrt die segensreiche Arbeitswohnung für Eure Gäste, die wie ich zu Euern Freunden und dauerhaften Botschaftern werden. De Duitse dichter Richard Pietrass, februari 2005 Of deze, enkele jaren later, van de Argentijnse dichter en essayist Rodolfo Alonso. Ik weet, en ik weet zeker dat we dat allemaal weten, dat de mooiste woorden moeten veranderen in daden, in feiten die de wereld en het leven verlichten. Precies dat gebeurt, als een wonderbaarlijke daad van leven, in de wijkplaats voor schrijvers van PEN Vlaanderen. Maar wat je vooral beseft, beste vrienden, is hoe vlug de tijd vliedt. Meer dan tien jaar in kartonnen dozen. Ik heb ze naar hier gebracht met een luiwagentje, zoals het een echte werkmens past. Ik mag er niet aan denken wat ik zou versleurd hebben zonder internet. Een bestelwagentje vol, vermoed ik. De voldoening daarbij ontleen ik aan wat is gerealiseerd is, het genoegen aan de goede handen waarin dat achterblijft. Het PEN-bestuur in die van een jonge ploeg die, aangevoerd door David van Reybrouck, vast van zich zal laten horen. De PEN Schrijversflat in die van mijn bekwame en gedreven opvolger Sven Peeters, die er niet bij is omdat hij net vader is geworden. Het PEN-archief, in die Leen van Dijck en haar medewerkers, in dit schitterende Letterenhuis. Wat beslist bijdraagt tot mijn genoegen, is dat ik dit kan doen samen met mijn gewaardeerde collega’s Geert van Istendael en Suzanne Binnemans, die meteen bereid waren hier ook hun archief aan toe te voegen. En ik wil bij deze ook mijn man danken, die achter de schermen al die jaren voor onze gasten gekookt heeft, die opdraafde als hun computer het liet afweten, die elk van hen fotografeerde waar ze thuis hoorden: aan hun werktafel in de PEN-Schrijversflat. Die foto’s vind je, met woorden van waardering erbij, in het PEN gastenboek. Het draagt de sporen van de tijd maar er is nog plaats, dus dat heb ik het niet bij me. Ik heb het doorgegeven aan Sven Peeters, erop rekenend dat het, samen met dit archief, zijn plaats zal vinden naar de te schrijven geschiedenis van PEN-Vlaanderen. Beste Leen, ik overhandig je als pars pro toto deze oprichtingsakte van de PEN-Schrijversflat, die ik bij deze ook een beetje beschouw as de oprichtingsakte van het PEN-archief. Ingrid Vander Veken Letterenhuis, 21 januari 2011