Deze column van onze voorzitter Alicja Gescinska verscheen op 15 november 2023, de Dag van de Gevangen Schrijver, in De Morgen.
Tiendubbele standaarden
Het verwijt werd de voorbije weken voortdurend herhaald: het Westen hanteert dubbele standaarden inzake geweld, gruwel en genocide. Wanneer Rusland een ziekenhuis in Oekraïne bombardeert, is er collectieve verontwaardiging. Doet Israël hetzelfde in Gaza, dan is het wringen in bochten om het te legitimeren. Is een Palestijns leven dan minder waard dan een Oekraïens?
Het is een pijnlijk ontwaken voor velen, maar ja: de idee van universele gelijkwaardigheid van elk mensenleven bestaat enkel op papier. In praktijk is dat nooit gebleken: niet elk leven is evenveel waard, verontwaardiging is per definitie selectief, en in de internationale politiek gelden niet louter ‘dubbele standaarden’: er bestaan tiendubbele standaarden in het kwadraat. We putten een hele voorraad aan morele meetlatten leeg om onze houding ten opzichte van andere landen te bepalen.
Het Westen heeft daarin echter geen lessen te leren van figuren als Erdogan of Prinses Rania van Jordanië. In de internationale politiek is iedereen even hypocriet, het ene land hooguit wat meer dan het andere. Erdogan is er als de kippen bij om met de Palestijnse vlag te zwaaien. Prinses Rania noemt de Westerse dubbele standaard schokkend en flagrant. Maar niemand heeft recht van spreken en kan het woord ‘genocide’ met betrekking tot Gaza in de mond nemen, wanneer hij of zij zwijgt over een genocide die al langplaatsvindt, waarvan moslims het slachtoffer zijn, maar waar de wereld heel weinig om geeft: de genocide van de Oeigoeren.
Honderdduizenden mensen zijn ‘verdwenen’; in het beste geval afgevoerd naar ‘heropvoedingskampen’ die niet onderdoen voor de goelag uit de Sovjettijd.
De Oeigoeren zijn een Turks-sprekende moslimminderheid in China van zo’n twaalf miljoen mensen. Sinds de jaren negentig zijn zij daar het slachtoffer van etnische zuiveringen en genocidaire praktijken onder het mom van terrorismebestrijding. De voorbije tien jaar is de Chinese repressie een versnelling hoger geschakeld. Honderdduizenden mensen zijn ‘verdwenen’; in het beste geval afgevoerd naar ‘heropvoedingskampen’ die niet onderdoen voor de goelag uit de Sovjettijd.
Oeigoeren kwijnen niet fotogeniek genoeg weg; hun ellende voltrekt zich voorbij ons zicht, maar we doen dan ook bitter weinig moeite om het te zien.
Af en toe lezen we over hun lot als vluchtig tussendoortje in het wereldnieuws: heropvoedingskampen dit, mensenrechtenschendingen dat, de VN die zich weer niet durft uit te spreken, etc. Niemand in de wereld geeft echt om een Oeigoers leven. In een anonieme getuigenis las ik daarover: ‘Mensen beseffen niet hoe uitzichtloos de situatie hier op het moment is, omdat we geen aangrijpende statistiek kunnen laten zien van hoeveel mensen er verdwenen of gedood zijn.’ De anonieme getuige is enkele jaren na zijn getuigenis zelf ‘verdwenen’. Oeigoeren kwijnen niet fotogeniek genoeg weg; hun ellende voltrekt zich voorbij ons zicht, maar we doen dan ook bitter weinig moeite om het te zien.
Uiteraard speelt nog een andere factor een cruciale rol in het oorverdovende zwijgen van de wereld: zoals we een gigantische geopolitieke inschattingsfout hebben gemaakt door afhankelijk te zijn van Russisch gas, zo maken we de nog veel gigantischere geopolitieke fout door ons hele economische systeem te laten draaien op goedkope import uit China. En centen spreken luider dan waarden.
Daarin spant de hypocrisie van Erdogan die met de Palestijnse vlag zwaait wel de kroon. Lang geleden heeft hij het eens gewaagd om China genocide aan te wrijven. Maar China hoefde maar even een economische rekensom voor te leggen, en Erdogan keerde zijn kar. Niet enkel zweeg hij voortaan over het Oeigoerse lot; hij tekende zelfs een uitleveringsverdrag met China, waardoor de zowat 50.000 Oeigoeren in Turkije ook niet meer veilig zijn. Dit verraad door het Turkse broedervolk is een dolk in de rug vanjewelste.
Vandaag ‘vieren’ we voor de 42ste maal de Dag van de Gevangen Schrijver; een initiatief van schrijversorganisatie PEN International. Ik neem de gelegenheid om iedereen de pijnlijke roman De achterstraten van de Oeigoerse schrijver Perhat Tursun aan te raden. Tursun verdween enkele jaren geleden; we weten dat hij ergens in een kamp zit, maar niemand heeft contact met hem. Hij is geen moslimgelovige; hij is geen nationalist, laat staan een terrorist – waarvan China hem beschuldigt. Hij is gewoon iemand die voor zichzelf denkt, en dat duldt geen enkele totalitaire verdrukker. In De achterstraten beschrijft Tursun zijn leven, zijn ervaring met discriminatie en verdrukking. Lees en leer over het Oeigoerse lot; het maakt de eigen verontwaardiging over de gruwel op het wereldtoneel minder selectief, minder hypocriet en de eigen morele standaarden minder dubbel.
Tekst: Alicja Gescinska, verschenen in De Morgen op 15 november 2023