Op maandag 3 december vond de eerste editie van FREE THE WORD! plaats, het jaarlijkse evenement waarop PEN Vlaanderen gevangen schrijvers laat spreken. Naast optredens van Hoshang Ossi en PEN-flatgast Haile Bizen, een getuigenis over Zehra Dogan en een gesprek met Enoh Meyomesse, stelden we ook onze twee nieuwe ereleden voor: Ahmet Şik en Ahmet Altan.

Ahmet Şık (Turkije, 1970) is in de eerste plaats een onderzoeksjournalist. Hij is de auteur van zes non-fictieboeken, stuk voor stuk kritische analyses van politieke misstanden en corruptie in zijn land. Zo schreef hij over de Gülenbeweging en hoe die mede door de leidende AKP, de partij van president Erdogan, zo sterk is kunnen worden.  Dezelfde Gülenbeweging, die nu door de machthebbers een terreurorganisatie wordt genoemd en beschuldigd wordt van de mislukte coup van juli 2016.

Ahmet Şık werd in december 2016 gearresteerd en gevangengezet. De eerste drie dagen zonder eten en drinken. De eerste acht maanden in eenzame opsluiting en zonder te weten waarvan hij werd beschuldigd. Zijn zaak werd toegevoegd aan die van Cumhuriyet, de krant waar hij voor werkte.

Op 9 maart van dit jaar werd Ahmet Şık in voorlopige vrijheid gesteld. Hij had toen 433 dagen vastgezeten. Op 25 april viel het eindvonnis in de Cumhuriyetzaak. Van de 18 beklaagde medewerkers van de krant werden er vijftien veroordeeld. Ahmet Şık zelf werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van zeven jaar en zes maanden. Die straf moet nog door het hooggerechtshof bevestigd worden. Het weerhield Şık er niet van om in juni op te komen voor de parlementsverkiezingen. Vandaag zetelt hij als vertegenwoordiger van de democratische volkspartij, de HDP, in het Turks parlement.

Hier leest u het statement dat hij schreef n.a.v. zijn erelidmaatschap.

BIO: Ahmet Şık is een bekroonde Turkse onderzoeksjournalist en auteur. Hij schrijft al 25 jaar over mensenrechten, corruptie bij de overheid en de veiligheidsdiensten in Turkije. Zijn boek The Imam’s Army over Fethullah Gülen en de Gülenbeweging werd in beslag genomen door de Turkse politie en verbannen in 2011. Hij werd gearresteerd en vastgezet en uiteindelijk vrijgelaten.

Ahmet Altan (Turkije, 1950), ons tweede erelid, is in de eerste plaats een schrijver. De beste hedendaagse romanschrijver van Turkije, zeggen kenners. Hij is de auteur van vijf essaybundels en negen romans.
Op 23 september 2016, in de nasleep van de mislukte coup, werd Ahmet Altan gearresteerd. Hij werd ervan beschuldigd “subliminale boodschappen te hebben gegeven om de coupplanners aan te moedigen”. Samen met hem werden ook zijn broer Mehmet, een economist en journalist, en nog vier andere journalisten gearresteerd.

Op 11 januari van dit jaar oordeelde het hooggerechtshof dat de arrestatie van de Altans ongrondwettelijk was en dat ze vrijgelaten moesten worden. ‘Niemand zou op basis van een aantijging als deze in de cel mogen zitten’, zei de rechter. Even was er hoop. Maar nog diezelfde dag besliste een lager gerechtshof dit oordeel naast zich neer te leggen, de broers Altan bleven in de cel.

Op 16 februari viel het vonnis. De zitting vond plaats in de rechtszaal in de Silivrigevangenis waar ook de laatste zittingen van het Cumhuriyetproces plaatsvonden. Maar in tegenstelling tot dat proces waren er bij de Altan broers geen sympathisanten aanwezig. Buiten de beklaagden en de advocaten was de grote zaal leeg. Er was slechts een waarneemster, ze zat helemaal achteraan in de zaal op een kleine tribune. Die ene waarneemster was Sarah Clarke van PEN International.

Ahmet en Mehmet Altan werden die dag, samen met nog een derde journalist, veroordeeld tot onvoorwaardelijk levenslang met een extra zwaar gevangenisregime. Ahmets broer Mehmet werd in september vrijgelaten. Ahmet zelf niet. Zijn straf werd eveneens in september in beroep bevestigd. Hij is veroordeeld tot eenzame opsluiting en mag maar een uur per dag zijn cel verlaten.  Een keer om de veertien dagen mag hij gedurende een uur bezoek ontvangen van een naast familielid en gedurende een uur van een advocaat. Een keer om de veertien dagen mag hij bellen met naaste familie.

In mei 2019 verschijnt bij uitgeverij De Bezige Bij de essaybundel ‘Ik zal de wereld nooit meer zien’, waarin Altan over zijn arrestatie en het leven in de gevangenis schrijft. Meer info vind je hier op de site van de uitgever. De bundel verscheen eerder in Spanje, Duitsland en Italië en krijgt in voorjaar 2019 een Engelse vertaling. Voorlopig zal het niet in Turkije verschijnen.

Hier leest u een fragment uit ‘I will never see the world again’.

BIO: Ahmet Altan is één van Turkijes meest gelezen schrijvers en een invloedrijke politieke opiniemaker. Hij was een van de eerste Turkse intellectuelen die de Armeense genocide erkende. In 2009 ontving Altan de Prize for the freedom and Future of the Media door de Media Foundation of Sparkasse Leipzig. In 2011 ontving hij de International Hrant Dink Award, in 2013 de Freedom of Thought and Expression Prize en in 2017 de IstanbulHuman Rights Association Freedom of Thought and Expression Prize.

Ze waren in het verleden politieke opponenten, deze twee Ahmet’s. Je zou kunnen zeggen dat ze elkaar politiek naar het leven stonden. We kozen er expliciet voor om hen samen erelid van PEN te maken, ons antwoord op de polarisatie in het land. En het is hoopgevend, en een blijk van grote generositeit ook, dat beide Ahmet’s erin toegestemd hebben samen erelid te zijn.