“PEN International veroordeelt de brute aanval op vreedzame meningsuiting door de autoriteiten van Turkije, die hun totale minachting voor de rechtsstaat en hun jarenlange vastberadenheid om vreedzame dissidenten het zwijgen op te leggen blijven tonen. Alle mensen die enkel en alleen worden vastgehouden voor het uitoefenen van hun recht op vreedzame meningsuiting moeten worden vrijgelaten. Er moet onmiddellijk een einde komen aan het steeds verder terugdringen van de grondrechten in het land.” Burhan Sonmez, voorzitter van PEN International.

De autoriteiten van Turkije moeten dringend het recht op vrijheid van meningsuiting, informatie en vreedzaam protest handhaven, zei PEN International vandaag, te midden van een toenemend hardhandig optreden tegen onafhankelijke stemmen, gericht tegen schrijvers, journalisten, advocaten en oppositiefiguren.

Op 19 maart 2025 werden meer dan 100 mensen, waaronder de burgemeester van Istanbul, Ekrem İmamoğlu, gearresteerd op vermeende gronden van ‘corruptie’ en ’terrorisme’, in een actie die algemeen wordt gezien als politiek gemotiveerd. Sindsdien zijn er massale protesten uitgebroken in Istanbul – waarbij een verbod op alle openbare demonstraties werd getrotseerd – en in het hele land. De autoriteiten beperkten tijdelijk de toegang tot sociale media en berichtenplatforms in een poging om de toegang tot informatie te onderdrukken, en drongen er bij X op aan om de toegang tot honderden accounts te blokkeren. Journalisten die verslag deden van de protesten meldden dat ze het slachtoffer waren van politiegeweld. Minstens tien medewerkers van de media werden op 24 maart aangehouden bij ochtendinvallen in Istanbul en Izmir, toen de aanval van de autoriteiten op de grondrechten verhevigde.

De arrestatie van İmamoğlu kwam in het kielzog van een toenemend optreden tegen onafhankelijke stemmen in Turkije in de afgelopen maanden. Al in februari 2025 sloot PEN International zich aan bij partners die hun ernstige bezorgdheid uitspraken over een toename van het aantal schendingen van de persvrijheid, waaronder het toenemende gebruik van willekeurige arrestaties, opsluitingen en gerechtelijke controlemaatregelen tegen journalisten. Diezelfde maand werden bij politie-invallen in het hele land bijna 300 mensen gearresteerd – onder wie schrijvers, journalisten en kunstenaars – op verdenking van banden met de vogelvrij verklaarde Koerdische Arbeiderspartij (PKK). Op 5 maart werden schrijvers en Koerdische PEN-leden Mevlüt Aykoç, Sami Tan en Ronahî Önen aangehouden bij gecoördineerde invallen in Istanbul, Urfa en Diyarbakır, zogenaamd voor het publiceren van lesmateriaal in het Koerdisch. Alle drie werden vervolgens vrijgelaten, hoewel de zaak tegen hen nog steeds loopt.

Ondertussen blijven de autoriteiten de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechterlijke macht ondermijnen en hebben ze met name een strafzaak aangespannen tegen de Orde van Advocaten in Istanbul nadat deze had opgeroepen tot een onderzoek naar de moord op de Koerdische journalisten Nazım Daştan en Cîhan Bilgin in december 2024 in Noordoost-Syrië. Op 21 maart 2025 beval een rechtbank het ontslag van de voorzitter en het bestuur van de Orde van advocaten van Istanbul als onderdeel van het strafrechtelijk onderzoek.

Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken van Türkiye zijn er sinds 19 maart 1.133 mensen aangehouden. Terwijl de protesten door Türkiye blijven razen, roept PEN International de autoriteiten op zich te houden aan hun nationale en internationale organisaties en dringend de grondrechten te handhaven. Het strafrechtelijk systeem mag niet worden gebruikt om afwijkende meningen aan te vallen.

Bron: PEN International