“Het voorzichtigheidsbeginsel is een basisregel bij de winstbepaling van rechtspersonen, niet bij literatuur. “

PEN Vlaanderen richt zich niet enkel op het vrije woord in andere landen, maar houdt ook de vinger aan de pols in eigen land. Recente evoluties in het maatschappelijk debat, onder meer door de toenemende rol van sociale media, zorgen ervoor dat we waakzaam moeten blijven voor de bescherming van het vrije woord voor auteurs, journalisten en academici. In de maandelijkse rubriek ‘PEN vraagt… en bij ons’ interviewen we een Vlaamse auteur over het vrije woord in Vlaanderen.

Ingrid Van der Veken is schrijfster en columniste. Jarenlang was ze de drijvende kracht achter onze PEN-flat, waar we schrijvers op de vlucht opvangen. Hoe ervaart zij de vrije meningsuiting hier bij ons?

Zijn we in Vlaanderen als schrijvers echt vrij om te schrijven wat we willen?  

Zonder meer: ja – al wordt het je niet altijd in dank afgenomen. 

Censureer je jezelf in wat je schrijft?  

Dat lijkt me een bijzonder slecht uitgangspunt. Al ben ik als schrijver niet anders dan als mens: ik probeer niet onnodig te kwetsen. Een enkele keer heb ik mensen zelfs ‘uit’ een boek geschreven, om hun privacy te vrijwaren of om ze te beschermen tegen zichzelf of de anderen. Maar dat noem ik fatsoen, geen censuur. 

Durf je in interviews vrijuit spreken of leg je jezelf soms beperkingen op?  

Zoals elk goed gesprek is ook een geslaagd interview een evenwicht tussen vertrouwen en discretie, van beide kanten.  

Moet je als schrijver voorzichtig zijn om niemand te bruuskeren?

 Het voorzichtigheidsbeginsel is een basisregel bij de winstbepaling van rechtspersonen, niet bij literatuur. 

Moeten de boeken die we schrijven politiek correct zijn? 

Boeken moeten niets, behalve voluit zichzelf en bij voorkeur goed zijn. 

Wat is volgens jou op dit moment de grootste bedreiging voor het vrije woord? 

Dat woorden gegijzeld worden in de arena van het groot gelijk, ontdaan van hun gewicht en verantwoordelijkheid. Scheldtirades en geraas halen het op luisterbereidheid en onderbouwde meningen.  

Durf je soms iets niet op te schrijven uit angst in een bepaald hokje geplaatst te worden? 

Ik heb een hekel aan hokjes. Ik plaats er anderen niet in en wens er zelf niet in geplaatst te worden. Als me dat toch overkomt, zal men in dat hokje enkel andermans angst voor mij aantreffen, niet mijn angst bij het schrijven. 

Heb je ooit iets uit je manuscript moeten schrappen van een uitgever/redacteur/sensitivity reader?  

Nee zeg, asjeblief! Ik denk dat ik de uitgever/redacteur/sensitivity reader zou schrappen. 

Welke boodschap zou je willen geven aan een gevangen schrijver? 

Probeer je geestelijke vrijheid te bewaren. Weet dat er mensen zijn de er alles aan doen opdat je niet vergeten zou worden. Hou moed.  

Hoe lang ben je al lid van PEN en waarom?  

Ruim 25 jaar en met groeiende overtuiging. In die tijd heb ik de lijst van gevangen en gevluchte schrijvers almaar langer zien worden, de repressie van regimes almaar ongenadiger. Het maakt PEN vandaag meer dan ooit noodzakelijk.