De Hongaarse premier Viktor Orbán heeft de journalistiek in zijn land naar zijn hand gezet en veranderd in een groot propaganda-imperium – en hij doet dat met de hulp van EU-subsidies. Vaak lezen we dát Orbán de media grijpt, maar zelden hoe hij dat precies doet. MO*-journalist Pieter Stockmans dook in het onderwerp en zocht uit wat er allemaal veranderd is in Hongarije.
Er zitten in Hongarije geen journalisten in de cel, maar dat is juist het punt: de controle op het vrije woord en de vrije pers verloopt veel subtieler, via vormen van economische en politieke intimidatie die de vrije markt in medialand afschaffen. Daarom is het een model voor andere autoritaire leiders. De overblijvende media verspreiden haast allemaal dezelfde regeringspropaganda.
Stockmans laat in zijn artikel vooral journalisten aan het woord die ontslagen werden toen hun krant of nieuwssite overgenomen werd door het propaganda-imperium, of die zelf opstapten omdat ze er geen deel van wilden zijn. Je zou hen ‘overlevende dinosaurussen van de vrije pers’ kunnen noemen.
Origo
Een voorbeeld: met een redactie van maar liefst 200 journalisten en medewerkers bracht nieuwswebsite Origo ooit ernstige nieuwsverslaggeving en diepgravende onderzoeksjournalistiek. Vandaag worden agressieve politieke partijpropaganda en extreemrechtse campagnes er vermomd als journalistiek.
Origo, zwaar gesubsidieerd via staatsadvertenties, geeft astronomische bedragen uit aan Facebook om nepvideo’s te boosten. Zo postten ze in de maand voor de verkiezingen 25 video’s over gewelddadige migranten, met zes miljoen weergaven.
Journalistiek overleeft
Verrassend genoeg zie je in dit land waar de persvrijheid en het mediapluralisme afgevoerd worden, misschien juist daarom hoogstaande journalistieke projecten. De oprichters zijn vaak journalisten die ontslagen werden of zelf opstapten na overnames door de propagandamedia. Sommigen noemen hen ‘journalistenvluchtelingen’.
Pieter Stockmans: Hoe Viktor Orbán journalistiek omvormt tot staatspropaganda. Warm aanbevolen door PEN Vlaanderen!